اساسنامه انجمن های حمایت زندانیان

 مصوب 11/12/1360

شورای عالی قضایی با اصلاحات بعدی

تعریف

ماده 1- (اصلاحی 26/3/62) انجمن حمایت زندانیان انجمنی است که با شرکت مسئولان و معتمدان بشرح مواد بعد در مقر هر دادگاه عمومی، دادگاه شهرستان و دادگاه بخش مستقل (در صورت وجود زندان) تشکیل می شود. انجمن مؤسسه ای غیرانتفاعی و دارای شخصیت حقوقی است. نظارت بر کار، تشکیل و انحلال و تعیین خط مشی و صدور احکام و هماهنگی امور انجمن ها در سطح کشور برعهده اداره اقدامات تأمینی و تربیتی است.

اهداف

ماده 2- انجمن در جهت کمک به زندانیان و خانواده آنان و نوپروری و اصلاح زندانیان و همکاری با زندانها و مؤسسات تأمینی و تربیتی و مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان همکاری می نماید.

وظایف

ماده 3- انجمن به هر اقدام و عملی که اهداف انجمن ایجاب کند موظف است از جمله موارد زیرین:

الف: کمک به خانواده زندانیان.

ب: بازسازی شخصیت و اصلاح و ارشاد زندانیان

ج: کمک در جهت آموزش حرفه ای به زندانیان

د: کمک به اشتغال زندانیان پس از آزادی با تهیه فرصتهای شغلی یا کمک مالی.

هـ : مساعدت در بهبود وضع بهداشت و درمان، ترغیب و تشویق فعالیت های فرهنگی، ورزشی، حرفه ای و آموزشی زندانها، انجمن خدمات خود را به کلیه زندانها، کانونهای اصلاح و تربیت اطفال بزهکار، مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان بزرگسال و اطفال بزهکار و دیگر مؤسسات تأمینی و تربیتی که وجود دارند یا بعداً ایجاد می شوند و نیز به کسانی که در این زندانها و مؤسسات نگهداری میشوند و به خانواده آنها ارائه خواهد کرد.

و: استفاده از خدمات اطباء، مددکاران، مهندسین، آموزگاران و صاحبان تخصص  و حرفه و فن در جهت بهبود وضع زندانیان و پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها.

ز: تلاش برای افزایش در آمد انجمن با فعالیت های اقتصادی و انتفاعی و جلب کمک اشخاص و مؤسسات حقوقی و حقیقی و دولت.

ح : تهیه طرحها و پیشنهادهایی در زمینه بهبود وضع زندان و مؤسسات تأمینی و تربیتی یا ایجاد مؤسسات جدید و تسلیم طرح ‎ها به مسئولان مربوطه.

ط : همکاری با مؤسسات علمی و تحقیقی که در زمینه زندانها و بزهکاری و مسائل مربوط به آن فعالیت و تحقیق می کنند و استفاده از نتایج کار و پیشنهادات این موسسات.

اختیارات

ماده 4- انجمن می تواند در موارد زیر اقدام کند :

1- همکاری با مسئولان زندان و جلب مساعدت مؤسسات کشور در مورد درمان زندانیانی که دچار ناهنجاری های مغزی و روانی هستند .

2– انجام فعالیت های عام المنفعه، خیریه، اقتصادی و اقدامات اداری در جهت انجام وظایفی که بموجب این اساسنامه و دیگر مقررات مربوط به عهده انجمن است .

3– اعلام نظر مشورتی به مسئولان زندان در مورد حسن اداره زندانها، مؤسسات تأمینی و تربیتی و مؤسسات وابسته به آنها در مورد زندانیان یا خانواده آنان و در هر موردی که با زندانیان و خانواده آنان ارتباط یابد.

سرمایه

ماده 5-  سرمایه انجمن تشکیل می شود از:

الف: کمک اشخاص حقیقی یا حقوقی یا دولت.

ب: عواید حاصل به موجب مقررات خاص از قبیل عوارض.

ج: عواید حاصل از فعالیت های اقتصادی انجمن.

ماده 6- درآمدها و هزینه های انجمن باید طبق اصول حسابداری دقیقاً در دفاتر قانونی وارد و طبق اصول کلی حسابداری و مقررات اساسنامه و مقرراتی که از مراجع مسئول ابلاغ می شود هزینه شود.

ماده 7-  سال مالی از اول فروردین ماه هر سال شروع به آخر اسفندماه ختم می شود مگر در سال اول تأسیس انجمن که ابتدای سال مالی تاریخ تأسیس انجمن است. ترازنامه هر سال مالی باید تا آخر اردیبهشت تهیه و به اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی و نیز به بازرسان انجمن ارسال شود.

ماده 8-  خدمات هیئت مدیره افتخاری و رایگان است.

تشکیلات

ماده 9 – ارکان انجمن عبارتند از :

1 – اعضاء

2 – مجمع عمومی اعضاء

3 – هیئت مدیره

4 – مدیر عامل و قائم مقام او

5 – بازرسان

اعضاء

ماده 10– انجمن دارای اعضائی است که به انتخاب دادستان شهرستان یا عمومی تعیین می شوند. وظایف اعضاء مساعدت مادی و معنوی به انجمن است.

عضویت اعضاء افتخاری است و هیچگونه معرفی نامه یا کارت عضویت برای اعضاء صادر نخواهد شد.

وظایف و اختیارات مجمع عمومی

ماده 11- مجمع عمومی با شرکت اعضاء به دعوت دادستان هر ساله در هفته آخر اردیبهشت ماه تشکیل می شود.

1 – استماع گزارش هیئت مدیره

2 – پیشنهاد طرق بهبود وضع زندان

3 – تعیین دو نفر بازرس از بین اعضاء و معرفی آنان به هیئت مدیره.

هیئت مدیره

ماده 12-  (اصلاحی 1368رئیس  قوه قضائیه)  هیئت  مدیره از افراد ذیل  تشکیل می شود:

دادستان عمومی و انقلاب اسلامی، مدیر کل سازمان زندانها، فرماندار، رئیس زندان و سه نفر معتمد که از بین اشخاص متقی و موجه و خیّر محل به پیشنهاد مدیر کل سازمان زندانها و تأئید ریاست سازمان انتخاب می شوند.

ماده 13- (اصلاحی 1368 رئیس قوه قضائیه) هیئت مدیره در تهران از افراد زیر تشکیل می شود:

نماینده دادستان کل کشور، دادستان عمومی و انقلاب اسلامی تهران، رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و سه نفر معتمد به انتخاب رئیس سازمان زندانهای کشور.

ماده 14- جلسات هیئت مدیره با شرکت اکثریت اعضاء رسمیت دارد و تصمیمات اتخاذ شده لازم الاجرا خواهد بود.

ماده 15–  مدت خدمت هیئت مدیره دو سال است، هیئت مدیره تا تعیین و شروع بکار هیئت مدیره جدید کماکان وظایف خود را انجام خواهد داد.

ماده 16- وظایف هیئت مدیره :

الف: انتخاب یک نفر رئیس، یک نفر نایب رئیس، یک نفر خزانه دار، یک نفر بازرس از میان اعضای هیئت مدیره.

ب: انتخاب یک نفر مدیر عامل از میان اعضاء یا خارج از اعضاء و در صورت لزوم انتخاب یک نفر قائم مقام مدیر عامل.

ج: تهیه اساسنامه و آئین نامه و طرح های لازم جهت اداره مؤسسات وابسته اعم از مؤسسات موجود یا در حال احداث و ارسال آن به دفتر اقدامات تأمینی جهت تصویب از طریق رئیس قوه قضائیه .

د: رسیدگی به وضع زندانیان و کمک به آنان

هـ : احیای اخلاقی و بازسازی شخصیت و ارشاد و اصلاح زندانیان

و: ایجاد کار و کارگاه و فرصت های اشتغال برای زندانیان در مدت حبس و پس از آن یا هر نوع کمک و اقدام که ایجاب نماید.

ز: مساعدت در سواد آموزی، حرفه آموزی، ورزش، تبلیغات فرهنگی و دینی.

ح: مساعدت به خانواده زندانیان و سعی در ارشاد و توان بخشی آنان برای زندگی مستقل و سالم.

ط: مساعدت در بهداشت و بهسازی محیط زندان و تأمین وسایل بهداشت و درمان .

ی: همکاری با محققان و مؤسسات پژوهشی در زمینه های جرم شناسی و علم اداره زندانها و نظایر اینها .

ک: پیشنهاد طرح ها و راه حل ها در زمینه بهبود اداره زندانها و اصلاح و اشتغال زندانیان به مسئولان

ل: تشکیل جلسات رسیدگی و انجام وظایف که باید حداقل کمتر از یکبار در ماه نباشد.

ماده 17 – اختیارات هیئت مدیره:

1–  واگذاری قسمتی از اختیارات هیئت مدیره به مدیر عامل

2–  استفاده از خدمات مددکاران و تصویب پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها و اعزام مددکاران به زندانها و مؤسسات تأمینی و مراقبتی .

3 – دعوت از مطلعین و کارشناسان برای بررسی مسائل با حضور در هیئت مدیره و اظهار نظریه و پرداخت دستمزد و حق رفت و آمد یا پاداش خرید خدمت آنان.

4 – استمداد از موسسات دولتی و غیر دولتی برای انجام وظایف انجمن مانند بیمه زندانیان و خانواده آنان، اعلام مورد به زندان ( و در تهران به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور) برای تعقیب و بهره برداری از نتیجه اقدامات.

5 – اعطای مأموریت به عضو یا جمعی از اعضای خود برای انجام وظایف مقرر یا انجام بررسی و تحقیق و اعلام نتیجه به هیئت مدیره .

6 – تصویب میزان دستمزد و یا پاداش خدمت به کارکنان دفتری و اداری و فنی و مدیر عامل و قائم مقام وی و مددکاران اجتماعی.

مدیر عامل

ماده 18 – مدت خدمت مدیریت عامل یکسال مالی است سمت مدیر عامل با پایان دوره هیئت مدیره پایان می یابد.

وظایف مدیر عامل

ماده 19 –1- اداره کلیه امور جاری و اداری انجمن و هر اقدامی که بموجب این آئین نامه و مقررات کشور بایدانجام گیرد.

2 – اجرای مصوبات هیئت مدیره .

3 – تهیه پیشنهاد و طرح ها و راه حل ها برای مشکلات و انجام وظایف انجمن.

4 – مراجعه و حضور در مراجع قضائی و اداری و جوابگویی از طرف انجمن.

5 – امضای چکها و اسناد تعهد آور و اسناد رسمی و مکاتبات و قراردادها طبق مقررات این آئین نامه رأساً و نیز به وکالت از طرف هیئت مدیره در صورت تفویض اختیار.

6 – تشکیل جلسات هیئت مدیره و تعیین دستور کار جلسات و تنظیم صورت جلسات هیئت مدیره.

7 – ارسال ترازنامه مالی انجمن و گزارش اقدامات انجام شده به اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی.

8 – کوشش برای افزایش درآمد انجمن و افزایش خدمات انجمن.

اختیارات مدیر عامل

ماده 20– الف: تعیین سمت و تقسیم کار کارکنان انجمن

ب: دعوت جلسات عادی و فوق العاده هیئت مدیره

ج: دعوت کارشناسان و جلب نظر متخصصین به منظور بررسی های تحقیقی و تهیه طرح ها و پیشنهادها

ماده 21 – قائم مقام مدیر عامل در غیاب مدیر عامل با وظایف و اختیارات او انجمن را اداره می کند.

بازرسان

ماده 22– مجمع عمومی از میان اعضاء دو نفر بازرس انتخاب و به هیئت مدیره معرفی می نماید. بازرس یا بازرسان موظفند منفرداً و مجتمعاً با بررسی مصوبات و اقدامات هیئت مدیره و ترازنامه انجمن گزارش خود را به هیئت مدیره و مجمع عمومی و اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی تسلیم نمایند .

انحلال

ماده 23– انجمن به تقاضای اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی با ذکر مورد و تصویب ریاست سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور منحل می شود. اعلام انحلال و ترتیب تحویل و تحول اسناد و اموال و پرسنل و اداره تأسیسات و اموال بر عهده اداره مذکور است. در تقاضای انحلال دلایل و جهات آن باید بطور صریح و مستند به سازمان زندانها اعلام شود.

ماده 24 – در صورت اعلام انحلال انجمن هیئت مدیره و مدیر عامل و کارکنان و اعضای انجمن از هرگونه فعالیت و تصرف در امور و اموال و اسناد ممنوعند؛ خاطی طبق مقررات کیفری تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.

ماده 25 – در صورت اعلام انحلال انجمن، اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی میتواند اداره امور انجمن را موقتاً تا تشکیل هیئت مدیره جدید به عهده دادستان شهرستان یا رئیس دادگستری یا فرماندار محل واگذار نماید. در این صورت نماینده مذکور دارای کلیه وظایف و اختیارات انجمن و ارکان آن خواهد بود.

ماده 26 – موارد انحلال انجمنها بشرح زیر است :

الف: به حکم قانون

ب: حکم مرجع قضائی صالح

ج: تخطی انجمن از حدود وظایف خود و دخالت در امور اجرائی دیگر سازمانها

د: عدم ترتیب دفاتر رسمی مالی و عدم ارسال ترازنامه سالیانه

هـ: در صورتیکه دو سوم اعضای هیئت مدیره فوت کرده و یا استعفا دهند یا به هر علتی فاقد سمت شوند .

ماده 27 – در صورتیکه بازرسان منتخب مجمع عمومی فوت کرده یا استعفا کنند و یا به هر علت فاقد سمت شوند هیئت مدیره یا مدیر عامل با دعوت مجمع فوق العاده نسبت به تجدید انتخاب بازرس یا بازرسان اقدام می نماید.

ماده 28 – در صورتیکه مدیر عامل یا یکی از اعضای هیئت مدیره فوت یا استعفا کرده یا به هر علت فاقد سمت شوند طبق مقررات این آئین نامه شخص یا اشخاص دیگری بجای آنان انتخاب می شوند.

اجرا

ماده 29 – این اساسنامه با رعایت مواد مندرج در ماده2 قانون مدنی لازم الاجرا است. اساسنامه انجمن حمایت زندانیان مرکز مصوب 22/2/1336هیئت وزیران و دیگر مقررات مغایر با این اساسنامه ملغی است. آئین نامه داخلی انجمن از طرف اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی تهیه و پس از تصویب ریاست قوه قضائیه به اجرا در خواهد آمد.

ماده 30 _ این اساسنامه در 30 ماده و یک تبصره در تاریخ یازدهم اسفند ماه 1360 در اجلاس 218 باستناد لایحه قانونی الحاقی به ماده 1 قانون واگذاری اداره امور زندانها و اصلاحیه آن به دادگستری به تصویب شورای عالی قضائی رسید.

اساسنامه انجمن حمایت زندانیان در سال 1360 با عنوان انجمن حمایت زندانیان همراه با تغییرات کلی به تصویب شورای عالی قضائی رسید.

آئین نامه انجمن حمایت زندانیان

مصوب 11/12/1360 شورای عالی قضائی

فصل اول

تشکیلات

ماده 1ـ انجمن حمایت زندانیان برای اجرای وظایفی که به موجب اساسنامه بر عهده دارد، دارای دفتری خواهد بود که تحت نظر مدیر عامل انجمن انجام وظیفه خواهد کرد.

ماده 2ـ دفتر انجمن دارای چهار قسمت به ترتیب زیر خواهد بود:

1ـ قسمت اداری

2ـ قسمت مالی

3ـ قسمت اجتماعی

4ـ قسمت اجرائی

قسمت اداری کلیه امور اداری را مانند بایگانی، ثبت نامه های وارده، مراسلات، انجام مکاتبات و سایر امور دفتری دیگر از این قبیل را بر عهده خواهد داشت.

قسمت مالی عهده دار کلیه امور حسابرسی انجمن، تنظیم دفاتر مالی، حواله جات،  پرداخت ها، دریافت ها و ثبت اموال و نگهداری آنها، تنظیم ترازنامه و سایر امور مالی خواهد بود.

قسمت اجتماعی کلیه امور مددکاری انجمن در زندانها، اقدامات حمایتی و کمکی که درباره زندانیان و خانواده آنان بعمل خواهد آمد، اشتغال زندانیان بعد از خروج و سایر اقدامات اجتماعی را که از وظایف انجمن ناشی می شود بر عهده خواهد داشت.

قسمت اجرائی انجام کلیه اموری که جنبه اجرایی دارند بر عهده خواهد داشت مانند ایجاد کارگاههای صنعتی و کشاورزی و تأسیسات بهداشتی و آموزشی در زندانها، کمک به ایجاد کانون های اصلاح و تربیت، مراکز مراقبت بعد از خروج و سایر مؤسساتی که انجمن طبق اساسنامه می تواند نسبت به تشکیل و ایجاد آن اقدام کند.

ماده 3ـ انجمن برای هر یک از قسمت های فوق می تواند کارمندان موظف داشته باشد که با توجه به تخصص آنان و نیاز انجمن استخدام و یا از طرف دادگستری بصورت مأمور خدمت در انجمن انجام وظیفه خواهند کرد.

فصل دوم

اختیارات و وظایف مدیر عامل؛ مسئولین دفتری و متصدیان

ماده 4 – مدیر عامل مسئول اجرای تصمیمات هیئت مدیره است.

ماده 5– صدور مجوز پرداخت در کلیه هزینه های انجمن و کمک های نقدی و غیر نقدی به زندانیان و خانواده آنان با دو امضاء رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل انجمن خواهد بود.

ماده 6- اخذ اعانات و یا وجوه و اشیاء و اموالی که از طرف افراد خیر یا موسسات عمومی و خصوصی به انجمن اهدا می شود به عهده مدیر عامل خواهد بود.

ماده 7– در اجرای ماده 6 اساسنامه انجمن حمایت زندانیان، هیئت مدیره می تواند برای تمرکز وجوهی که از فعالیت های اختصاصی خود و یا از طریق کمک اشخاص خیر و واقفین حاصل می شود، حساب جاری مخصوصی نزد  یکی از بانکها با امضای ریاست هیئت مدیره و مدیر عامل مفتوح و وجوه مذکور را طبق نظریه هیئت مدیره در موارد لازم و مخصوص هزینه نماید.

ماده 8 – خرید هرگونه مواد اولیه برای مؤسساتی که از سرمایه انجمن ایجاد می شود و فروش مصنوعات و محصولات حاصله از آن و نظارت بر اداره اینگونه مؤسسات از وظایف مدیر عامل خواهد بود.

ماده 9– انجام کلیه وظایفی که برای مدیرعامل انجمن پیش بینی شده است در صورت غیبت مدیر عامل بر عهده قائم مقام وی خواهد بود.

ماده 10– انجمن می تواند برای تصدی هر یک از قسمت های اداری، مالی، اجتماعی، و اجرایی یک نفر مسئول داشته باشد.

ماده 11– مددکاران اجتماعی در واحد اجتماعی انجام وظایف خواهند کرد، امور مربوطه را مددکاران و کارمندانی که به این منظور از طرف انجمن معین می شوند، انجام خواهند داد.

ماده 12– مددکاران اجتماعی موظف هستند که برای خانواده هر زندانی که تحت پوشش حمایتی انجمن قرار می گیرد و حمایت وی به آنان ارجاع می شود پرونده جداگانه تشکیل دهند. پرونده مددکاری برای خانواده هر زندانی باید شامل خلاصه گزارشی باشد از وضع مشخصات زندانی، تعداد عائله تحت تکفل وی، شرح و نتیجه بازدید منزل و اقداماتی که در جهت کمک و ارشاد زندانی و خانواده وی به عمل آمده است. بعلاوه اقدامات و کمک هایی که در هر مرحله انجام می شود باید با ذکر موضوع و تاریخ در پرونده مددجو درج گردد.

ماده 13– زندانیانی که پس از ترخیص از نظر اشتغال و استقرار اجتماعی تحت پوشش حمایتی انجمن قرار می گیرند باید سرپرستی هر یک از آنان به یک نفر مددکار اجتماعی یا داوطلب عضو انجمن سپرده شود. مددکاران و داوطلبان موظفند نتیجه اقداماتی را که در این باره بعمل خواهند آورد در آخر هر ماه به مدیرعامل گزارش نمایند.

ماده 14– مددکاران اجتماعی در اجرای وظایفی که به موجب اساسنامه از طرف انجمن به آنان محول می شود می توانند با زندانیانی که تحت پوشش حمایتی انجمن قرار دارند ملاقات نمایند و از نظر هماهنگی با مددکار اجتماعی زندانها در جلسات مشورتی که به دعوت قسمت اجتماعی انجمن و با حضور مددکاران اجتماعی زندان تشکیل می شود شرکت نمایند.

مواد متفرقه

ماده 15– انجمن می تواند با تصویب هیئت مدیره عضویت انجمنهای بین المللی را بپذیرد و حق عضویت بپردازد.

ماده 16- انجمن حمایت زندانیان مرکز می تواند در مواقع لزوم به انجمن های شهرستانها کمک کند.

ماده 17– انجمن می تواند نسبت به ایجاد کارگاه ها و مؤسساتی که در اساسنامه پیش بینی شده است اقدام کند و به مؤسسات و بنگاه هایی که به منظور کمک به اشتغال زندانیان تشکیل می شود مساعدت نماید.

ماده 18– اعضای انتخابی هیئت مدیره و اعضائیکه به سبب سمت در هیئت مدیره حضور دارند مکلفند در تمامی جلسات که به دعوت قبلی اعلام می شود حضور پیدا نمایند. عدم حضور در سه جلسه متوالی بدون اطلاع قبلی و عذر موجه موجب اعلام اعتذار عضو به مقام انتخاب کننده خواهد بود. 

ماده 19– این آئین نامه به استناد اختیار حاصل از قانون واگذاری اداره زندانها و اصلاحیه آن در 19 ماده و یک تبصره در تاریخ 11 اسفندماه 1360 در دویست وهجدهمین اجلاس شورای عالی قضائی به تصویب رسید و طبق مقررات ماده 2 قانون مدنی قابل اجرا می باشد و آئین نامه انجمن حمایت زندانیان مصوب 22/2/1336 به شماره 2796 هیئت وزیران ملغی می باشد.